تربیت کودکان از چه زمانی آغاز می شود ؟

یکی از دغدغه های ذهنی مادران و پدران تربیت فرزندان است. تربیت درست فرزندان برای هر پدر و مادری در اولویت است. سوالی که در این خصوص همواره ذهن پدران و مادران را به خودش مشغول کرده است، این است که دقیقا از چه سنی باید تربیت کودک خود را شروع کنند؟

تربیت کودکان محدود به سن خاصی نمی شود. شما می توانید از همان ابتدا که فرزندتان به دنیا می آید برای تربیت او اقدام کنید اما باید به یک نکته مهم توجه کنید؛ از کودکتان به اندازه سن و توانایی هایش انتظار و توقع داشته باشید.

در این مقاله قرار است بررسی کوتاهی بر سن تربیت کودکان داشته باشیم. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

• راهنمای تربیت کودک

اگر یک مادر یا پدر هستید، از نظر شما تربیت فرزند به چه معناست؟ یک مادر و پدر خوب، باید چه کارهایی برای تربیت فرزند خود انجام دهند؟ منطقی به نظر می رسد اگر در پاسخ به این سوالات بگویید: تربیت یک فرآیند برای آموزش فرزند است.

مادر و پدر خوب سعی می کنند متناسب با سن کودکشان، موارد مختلفی را در ابعاد اجتماعی، فردی، رشد توانایی های ذهنی و .. به کودک خود آموزش دهند؛ زیرا خوب می دانیم کودکان درست از زمانی که به دنیا می آیند در معرض انواع محرک های محیطی مختلف قرار می گیرند، در نتیجه باید نحوه واکنش به این محرک ها را بلد و از پیامد های هر رفتاری که انجام می دهند، آگاه باشند.

پس والدین باید نسبت به تربیت کودک خود حساس باشند. تربیت کودکان منحصر به یک بعد خاص نمی باشد بلکه ابعاد مختلفی دارد. در ادامه قرار است در مورد ابعاد مختلف تربیت کودکان، بررسی کوتاهی داشته باشیم.

• بهترین زمان و سن برای تربیت کودک

والدین همواره دوست دارند فرزندانی صالح تربیت کنند؛ برای آن ها مهم است که فرزندان با تربیتی داشته باشند. یافتن بهترین زمان و سن برای تربیت کودکان یکی از دغدغه های ذهنی والدین است.

واقعیت این است که فرزند شما از زمانی که به دنیا می آید و تا زمانی که خودش والد شود و از دنیا برود، مشغول یادگیری است، پس چون یادگیری سن دقیقی ندارد، نمی توانیم برای تربیت کودکان یک سن مشخص و دقیق تعیین کنیم.

کودکان در هر دوره ای قابلیت یادگیری یک سری مسائل را دارند؛ با مشاهده رفتار پدر و مادر خیلی از نکات را یاد می گیرند. اگر مراحل رشدی و تربیت کودکان را بشناسید، می توانید در هر دوره سنی آنچه را که باید، به کودکانتان آموزش دهید.

اگر علاقمند هستید، تا از درست یا غلط بودن سبک تربیت فرزندتان آگاه شوید، می توانید تست فرزندپروری بامریند را انجام دهید.

• مراحل تربیت کودکان

 تولد تا 18 ماهگی

بیشتر وقت والدین در این دوره سنی، صرف مراقبت از کودک می شود و بسیار طبیعی به نظر می رسد. آیا می دانستید زمانی که از کودک خود مراقبت می کنید، با رفتار خود فرآیند مراقبت و محافظت را به او یاد می دهید؟

مثلا وقتی کودک گرسنه است به او غذا می دهید، وقتی می ترسد او را بغل می کنید، با او صحبت می کنید، شما با رفتار خود به کودکتان نوع دوستی و مراقبت را آموزش می دهید.

کودکان زمانی که در محدوده سنی 18 ماهگی قرار می گیرند، بسیاری از حرف ها و اعمال شما را متوجه می شوند.

اگر از آنان خواسته های راحتی داشته باشید، می توانند خواسته های شما را اجرا کنند. در این سن باید با کودک خود با لحن درست صحبت کنید. کودکان لحن پرخاشگرانه را از لحن محبت آمیز تشخیص می دهند.

اگر می خواهید چیزی را به کودک خود یاد بدهید، با لحن مهربانه و متناسب با سن او برایش توضیح دهید و چندین بار تکرار کنید. فقط یادتان باشد، کودکان حافظه قوی در این سن ندارند پس اگر حرف شما را فراموش کردند، به آن ها سخت نگیرید!

برقراری امنیت، بغل کردن، بوسیدن کودک و نوازش کردن او را در این دوره سنی فراموش نکنید.

18 تا 23 ماهگی

آیا می دانستید کودکان در این بازه سنی، احساسات دیگران را متوجه می شوند و درک می کنند؟ مثلا اگر شما به عنوان والد کودک مضطرب باشید، کودک اضطراب شما را درک می کند. البته نمی توان گفت واکنش آنان نوعی همدلی است بلکه صرفا نوعی درک احساسات است.

تا به حال شده است به یک کودک 23 ماهه بگویید، ” من خیلی گرسنه ام، به من هم کمی از غذایت می دهی؟ ” و او با دست کمی از غذایش را به شما تعارف کند؟ این موضوع نشان از درک کودکان دارد.

وظیفه شما در این دوره سنی کودکان، تشویق کردن او، دادن بازخورد های مثبت، صحبت کردن با او می باشد. اگر کودکتان کار خوبی انجام داد از او تشکر کنید.

 2 تا 3 سالگی

در این گستره سنی، مهارت های رشد کلامی و شناختی کودکان رشد بیشتری دارد. کودکان در این دوره سنی با انجام بازی های نمادین می توانند نقش های مختلفی را بازی کنند. این دوره سنی با کسب استقلال و شخصیت کودک همراه است. یعنی چه؟

یعنی شما در این سنین کلماتی مانند، نه، نمی خواهم، این وسیله برای من است، دوست ندارم و کلمات مشابه را از کودک خود زیاد می شنوید. همچنین کودکان در این سن، احساس مالکیت زیادی بر وسایل خود دارند چرا که این احساس مالکیت به شکل گیری هویت در آنان کمک می کند.

پس اگر کودکتان دوست نداشت اسباب بازی هایش را با کودکان دیگر تقسیم کند، ناراحت نشوید و او را دعوا نکنید. در این صورت، یک وسیله و اسباب بازی دیگری برای کودکان دیگر فراهم کنید.

کودکان در این دوره موفق به درک هیجانات و احساسات بیشتری می شوند و می توانند شباهت هایی میان آنچه خودشان احساس می کنند و احساساتی که توسط دیگران تجربه می شود، پیدا کنند. برای مثال زمانی که کودک می گوید: “من خوشحالم، مامان هم خوشحال است.” به شباهت میان احساسات خودش و مادرش پی برده است.

 3 تا 5 سالگی

وضعیت در این دوره سنی بهتر است؛ کودکانی که در دوره سنی 3 تا 4 سالگی قرار می گیرند، دوست دارند در چشم دیگران بچه خوبی به نظر برسند و به اصطلاح در دوره دختر خوب بودن یا پسر خوب بودن قرار می گیرند.

دریافت تایید و پاداش از دیگران برای کودکان مهم می شود. در نتیجه کودکان نسبت به خواسته های والدین مقاومت و لجبازی کمتری دارند و اگر کاری از آنان خواسته شود، سعی می کنند به نحو احسن آن را انجام دهند.

در این دوره سنی، نسبت به گذشته مکالمات پیچیده تری را در کودک شاهد خواهیم بود و این موضوع به والدین می می گوید که کودکشان درک بیشتری در صحبت کردن پیدا کرده است.

یک ویژگی مهم کودکان در این دوره سنی، خود محوری است. پیاژه روان شناس تاثیر گذار که در حوزه کودکان مطالعات زیادی داشته است، به توضیح این ویژگی پرداخته است.

می خواهم خیلی راحت و قابل فهم ویژگی خود محوری را برای شما تعریف کنم؛ خودمحوری در کودکان یعنی، کودک دنیا را فقط با زاویه دید خودش می بیند و فکر می کند دیگران هم نسبت به مسائل مختلف مثل او فکر می کنند.

شما باید رفتارهای مثبت کودک خود را تشویق و تحسین کنید و اگر رفتار بدی از کودک سر زد، او را متوجه اشتباهش کنید.

5 سالگی سنی است که کودک شما می تواند به مهد کودک برود و با دیگران ارتباط برقرار کند. در نتیجه شما می توانید مسائل مختلفی مانند برقراری نظم، رعایت نوبت، همدلی با دیگران را به او یاد بدهید.

قدرت سازگاری کودکان تا پایان این دوره بیشتر خواهد شد و آنان با درک نقطه نظرات دیگران از خودمحوری فاصله می گیرند.

6 تا 12 سالگی

می دانید کودک شما در این بازه سنی، چه توانایی هایی دارد؟ کودک شما کم کم بزرگ می شود و از دنیای کودکانه خود فاصله می گیرد. در این بازه سنی، توانایی تفکر منطقی و قدرت استدلال در فرزندتان رشد بیشتری خواهد داشت.

پس فرزند شما دیگر فرق بین رفتار درست و غلط را از یکدیگر تشخیص می دهد و شما می توانید در مورد مسائل مختلف با او گفتگوهای منطقی داشته باشید.

شناخت و درک فرزندتان در این دوره رشد خوبی داشته است، پس می توانید مسائل مختلفی را به او آموزش دهید. چه مسائلی؟ مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و…

 نوجوانی به بعد

بله، پیش تر هم اشاره کردیم تربیت کودکان سن مشخصی ندارد. حتی زمانی که کودک شما تبدیل به یک نوجوان شد، باز هم نیاز به تربیت دارد. اما تربیت نوجوان باید متناسب با سن او باشد.

شما باید درک بیشتری از فرزند خود در دوره نوجوانی داشته باشید. فرزند شما در دوره حساس رشدی قرار دارد. او در این دوره از نظر خلقی تحریک پذیرتر و حساس تر است و در معرض اسیب و خطرات جدی قرار دارد.

عموما والدین در این دوره سنی، چالش های مختلفی را با فرزند خود تجربه می کنند. فرزند نوجوان علاقه مند به کسب استقلال و هویت فردی است اما ممکن است خواست او با خواسته والدین یکسان نباشد. باید بدانید، سخت گیری بیش از اندازه و عدم توجه به نظرات فرزندتان، وضعیت را خراب می کند.

به عنوان یک مادر و پدر باید یک چارچوب کلی را در نظر بگیرید، قوانینی برای فرزندتان تعیین کنید اما، در تربیت فرزندتان انعطاف پذیر باشید، همواره سعی کنید او را درک کنید، در مورد مسائل مختلف نظر او را بپرسید و مشکلاتتان را با صحبت کردن به صورت منطقی حل کنید.

شما باید با رفتار خود، احساس عزت نفس و اعتماد به نفس را در فرزند نوجوان خود تقویت کنید.

• نکات مهم تربیت کودک

در مقاله، مهم ترین نکات تربیت کودکان، در مورد مهم ترین نکات تربیت کودکان صحبت کردیم. در ادامه به بررسی یازده نکته مهم تربیت کودک می پردازیم:

بین استقلال کودک و وابستگی به کودک تعادل ایجاد کنید.

محدودیت ها، قوانین و مرزهایی را برای فرزندتان تعیین کنید تا از آن ها پیروی کند.

شما باید به کودکتان آموزش دهید مسئولیت کارهای خود را بپذیرند و اگر رفتار مسئولانه نداشته باشند، با پیامد های رفتار خود مواجه می شوند.

به کودکتان فرصت تصمیم گیری بدهید تا تصمیم گیری را یاد بگیرد و در صورت لزوم از اشتباهاتش درس بگیرد.

یک رابطه محترمانه با کودک خود برقرار کنید و سعی کنید رابطه شما بر پایه دوستی و اعتماد باشد.

به کودکتان بیاموزید که در صورت بروز هر مشکلی پیش از هرچیز باید به اعضای خانواده مراجعه کند؛ حامی او باشید.

رفتار های مثبت کودک را تشویق کنید و در صورت بروز رفتار اشتباه از داد و فریاد پرهیز کرده و از به آرامی انتقاد کنید، انتقادی که سازنده باشد.

با رفتار مناسب و اعمالتان الگوی کودک باشید، موعظه و نصیحت را فراموش کنید؛ با اعمالتان به کودک یاد بدهید که باید مسئولیت پذیر باشد.

کودکتان را تشویق کنید تا علایق خود را دنبال کند؛ دنبال کردن علایق به استقلال و تعادل عاطفی کودک کمک می کند.

سعی نکنید دائما اعمال و رفتار او را کنترل کنید.  به کودک خود فرصت دهید تا تجربیات جدید را کشف کند، اما مراقب امنیت کودک باشید.

کودکان را تشویق کنید تا در صورت نیاز به دیگران کمک کنند؛ کمک داوطلبانه به دیگران باعث ایجاد استقلال و مسئولیت پذیری کودک می شود!